İkterus nedir?
İkterus, genellikle sarılık olarak adlandırılır. Kanda ve dokularda aşırı sarı pigment (biluribun) birikimini ifade eder. Sarılık herhangi bir süre boyunca mevcut olduğunda, birçok dokuyu boyayacak ve deri dahil olmak üzere çoğu vücut yüzeyinde sararma olarak görünür hale gelecektir.Bir kedinin kürkle kaplı derisinde sarılığı görmek güç olduğundan, sarılık en kolay dişetlerinde, skleralarda (gözlerin beyaz kısmı) ve kulak kepçelerinde görülür. Pigmentli (koyu) diş etlerine veya cilde sahip siyah kedilerde sarılığı tespit etmek ise zor olabilir.
Bir kedinin sarılık geliştirmesini sağlayan nedir?
Sarılık için risk faktörleri arasında pire veya kene varlığı (feline mycoplasma enf) kedi lösemi virüsü (FeLV) veya kedi enfeksiyöz peritonit virüsü (FIP) ile enfeksiyon, bazı karaciğer parazitleri ve fungal hastalıklar (yaşanılan bölgeye bağlı durumlar) yine karaciğere olumsuz etkisi olan uzun süreli anoreksi ve açlık (yemek yememe) ve bazı ilaçların veya toksinlerin yutulması sayılabilir.
İkterus/Sarılık nasıl teşhis edilir?
Sarılığın kendisinin teşhisi genellikle fiziksel muayene ile kolayca konur. Bazen, başka bir nedenden dolayı bir kan örneği alınır ve kedi gözle görülür şekilde sarılık olmadan önce, serumun sarı olduğu hekim tarafından farkedilir. Bu durumlarda, sarı serum genellikle yaklaşmakta olan sorunların bir göstergesidir ve bu durumda veterineriniz tam bir teşhis için ayrıntılı bir araştırma önerecektir.
Sarılığın nedenini belirlemek zor olabilir ve sistematik bir yaklaşım gerektirir. Yukarıda listelenen her kategoride sarılığın birkaç olası nedeni vardır; ilk adım, üç kategoriden hangisinin dahil olduğunu belirlemek ve olası hastalıklar listesini daraltmak için tarama testleri yapmaktır. Ön testlere dayanarak, veterineriniz kedinizdeki sarılığın nedenini belirlemek için ek testler yapacaktır.
İkterusa ne sebep olur?
İkterusun sebepleri genel olarak üç ana kategoride toplanabilir. Kısaca özetlemek gerekirse;
1) Kırmızı kan hücrelerinin yok edilmesi; Alyuvarların (eritrositlerin) yıkım süreci hemoliz olarak bilinir. Kan damarlarında (intravasküler hemoliz) veya dalak ve karaciğerde (ekstravasküler hemoliz) oluşabilir. Hemoliz, bir yaralanmadan ve/veya kazadan kaynaklanan kanamanın bir sonucu olan kan kaybı anemisinden farklı olan hemolitik anemi adı verilen bir tür anemiye neden olur. Hemolitik anemi, alyuvarların (kırmızı kan hücrelerinin) normal ömürlerini tamamlamadan yıkıma uğrayarak kan dolaşımından uzaklaşması durumudur.
2) Karaciğer hastalığı; Karaciğer hücrelerine zarar veren veya yok eden herhangi bir hastalık veya durum sarılığa neden olabilir.
3) Safra kanalının tıkanması; Safra, safra kesesinde depolanır ve safra kanalı ile ince bağırsağa taşınır. Safra anormal derecede kalınlaşırsa, safra kesesinde taşlar oluşursa, safra kesesi veya safra yolları iltihaplanırsa veya karaciğer şişip safra kanallarını daraltırsa, safra akışı tıkanır.
Hemoliz nasıl teşhis edilir?
Veterineriniz tam kan sayımı (Hemogram) adı verilen bir test yapacaktır. Hemogram, kırmızı kan hücrelerinin, beyaz kan hücrelerinin ve trombositlerin sayısını ölçer. Hemogramı gerçekleştirmek için otomatik bir makine kullanılıyorsa, kırmızı kan hücreleri doğrudan kırmızı kan hücresi sayımı ile ölçülecektir.
Hemogramın bir parçası olarak, (PCV) ve/veya hematokrit adı verilen testler, kanın kırmızı kan hücrelerine olan oranını belirleyecektir. Bu ölçümler, kedinin anemik olup olmadığını gösterecektir.
Hemogramın diğer bileşenleri, olgunlaşmamış kırmızı kan hücrelerini, anormal kırmızı kan hücrelerini veya sıra dışı hücre kümelerini aramak için bir kan frotisi incelemesi de dahil olmak üzere, aneminin hemolizden kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirlemeye yardımcı olacaktır.
Hemolize ne sebep olur?
Hemolize toksik bitkiler, kimyasallar, ilaçlar, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyindeki parazitler, otoimmün hastalıklar ve kanser neden olabilir. Bunlardan hangisinin kedinizde hemolize ve bunun sonucunda sarılığa neden olduğunu belirlemek için birkaç ek test gerekebilir.
Karaciğer hastalığının sarılık nedeni olduğu nasıl belirlenir?
İkteruslu kediden alınan kan örneğinde 10-30 testlik bir biyokimya profili yapılır. Biyokimya profili, karaciğer hastalığına özgü çeşitli testler içerir. Ana karaciğer enzimleri alanin aminotransferaz (ALT), aspartat aminotransferaz (AST), alkalin fosfataz (ALP) ve toplam bilirubindir (TBIL). Bazı durumlarda, veterineriniz karaciğer fonksiyonunu değerlendiren bir safra asidi analizi de önerecektir.
"Bu kan testleri, karaciğer hastalığının mevcut olduğunu gösterecek, ama nedeni veya tersine çevrilebilir olup olmadığını göstermeyecektir."
Bu kan testleri, karaciğer hastalığının mevcut olduğunu ancak nedenini veya geri dönüşümlü olup olmadığını göstermeyecektir. Bu tespiti yapmak için karaciğer dokusu (biyopsi) veya karaciğer hücreleri (sitoloji) çalışması gereklidir. Bu, üç yoldan biriyle yapılabilir:
1) İnce iğne aspirasyonu; Deriden karaciğere küçük bir iğne sokulur. Karaciğerden bazı hücreleri aspire etmek için bir şırınga kullanılır. Hücreler bir cam slayt üzerine yerleştirilir, boyanır ve mikroskobik ortamda incelenir. Bu en az invaziv ve en hızlı testtir, ancak bazı sınırlamaları vardır. Sadece birkaç hücre elde edildiğinden, karaciğerden temsili bir numunenin elde edilmemesi mümkündür. Hücreleri birbirleriyle normal ilişkileri içinde görmek de mümkün değildir.
2) İğne biyopsisi; Bu prosedür, daha büyük bir biyopsi iğnesi kullanılması dışında ince iğne aspirasyonuna benzer. Çoğu zaman, bu test bir ultrason muayenesi sırasında gerçekleştirilir ve ultrason kılavuzluğunda iğne biyopsisi olarak adlandırılır. İğne biyopsisi, sadece birkaç hücre değil, bir doku çekirdeği verir. Numune formaldehit içinde sabitlenir ve analiz için bir patoloğa gönderilir (histopatoloji adı verilen bir teknik). Genel anestezi gereklidir, ancak kedinize çok kısa bir süre için anestezi uygulanır. Çekirdek biyopsi, patoloğun hücreleri birbirleriyle normal ilişkilerinde görmelerini sağlar. Ancak, karaciğer görünür olmadığı için veteriner hekim biyopsi için karaciğerin tam yerini seçemez. Bu nedenle, anormal dokuyu kaçırmak hala mümkündür.
3) Cerrahi yöntemle biyopsi; Kedi genel anestezi altında alınır ve karın cerrahi olarak açılır. Bu, karaciğerin doğrudan görüntülenmesine izin verir ve cerrah biyopsi için tam yeri seçebilir. Karaciğerin bir parçası, cerrahi olarak alınır. Bu yaklaşım en güvenilir biyopsi örneğini verir.
Ne tür karaciğer hastalıkları sarılığa neden olur?
Karaciğer ile ilgili ikterin (sarılığın) bazı nedenleri arasında enfeksiyon hastalıkları (kedi lösemi virüsü (FeLV), kedi enfeksiyöz peritoniti (FIP), neoplazi, hepatik lipidoz (yağlı karaciğer sendromu) ve kolanjiohepatit (karaciğer ve safra kanalları iltihabı) bulunur.
Safra kanalı tıkanıklığı nasıl belirlenir?
Safra kanalları tıkalı kediler genellikle aşırı derecede ikteriktir (sarıdır). Gözlerin ve diş etlerinin beyazlarındaki renk değişikliğine ek olarak, ciltleri genellikle bariz sarı renktedir."Ultrason muayenesi, invaziv olmayan bir yoldur. Safra kesesini ve safra kanalını değerlendirir."
Bir tıkanıklığın varlığını doğrulamak için safra kesesi ve safra kanalları incelenmelidir. Bu, radyografiler (X-ışınları) kullanılarak mümkün olsa da, ultrason muayenesi safra kesesi ve safra kanalını değerlendirmenin daha doğru, invaziv olmayan bir yoludur. Ayrıca günümüzde MR gibi ileri yöntemlerle de görüntülemeler yapılmaktadır. Kediyi biliyer kanal obstrüksiyonu (tıkanması) için uygun şekilde değerlendirmek için bazen laparotomi (cerrahi olarak karnın açılması) gereklidir.
Safra kanalı tıkanıklığına ne sebep olur?
Kedilerde safra kanalı tıkanıklığının en yaygın nedenleri arasında pankreatit, abdominal travma, abdominal veya karaciğer kanseri, safra kesesi taşları (safra taşları), karaciğer parazitleri ve ciddi şekilde kalınlaşmış safra içeriği gibi sebepler sayılabilir.
İkterus/Sarılık nasıl tedavi edilir?
Sarılık bir hastalık değildir; altta yatan bir hastalığın mevcut olduğunu gösteren klinik bir işarettir. Altta yatan hastalık teşhis edilip başarılı bir şekilde tedavi edildiğinde sarılık düzelecektir.
Sarılık bir hastalık değildir; altta yatan bir hastalığın mevcut olduğunu gösteren klinik bir işarettir.
Kedim iyileşir mi?
Prognoz (hastalığın gidişatı) altta yatan nedene bağlıdır. Sarılığa neden olan bazı hastalıklar çok ciddidir, ancak diğerlerinin tam iyileşme için iyi bir prognozu vardır.
Bizler sahip olarak tüm sorumluluklarını taşıdığımız bu dört ayaklı tüylü can dostlarımızı düzenli aralıklarla veteriner hekim kontrolüne götürerek sağlık taramaları ve iyi bir muayene eşliğinde takip etmeli, senelik check-uplarla herşeyin yolunda gittiğinden emin olmalıyız. Kediler özellikle sağlık sorunları olduğunda son noktaya kadar belirtileri gizleyen canlılardır. Hastalıktan değil geç kalmaktan korkmalıyız.
Hepinize sağlık ve sevgi dolu günler dileriz.